Begoña Calvo Hernáez eta Mónica Martínez Cengotitabengoa Euskal Herriko Unibertsitateko Farmazia Fakultateko ikertzaileek parte hartu duten ikerketa baten arabera, antidepresiboen preskripzio berriek gora egin zuten nabarmen pandemian eta are gehiago ondoren, gorakada handiagoa izanik emakumeen artean gizonen artean baino. Pandemian, antidepresiboen preskripzioaren gorakada izan zen zehatz-mehatz 20 urtetik beherakoen artean izandako igoeraren ondorio; pandemia osteko aldian, berriz, adin talde guztietan izan da gorakada.

‘Healthcare' aldizkarian argitaratutako azterlanak, zeharka bada ere, modu erretrospektibo batean ondorioztatu du depresio kasu berrien intzidentzia, agente antidepresiboen preskripzio berriak aztertuz sei urteko epean, bi urteko hiru alditan banatuta: pandemia aurrea, pandemia eta pandemia ostea, 2018ko martxotik 2024ko otsailera. Ikerketa egin da Euskal Autonomia Erkidegoan, 130.000 pertsona artatzen dituen arreta medikoko eremu batean.

Ikusi da COVID-19aren pandemiaren bi urteek eragin nabarmena izan zutela lehen aldiz antidepresiboen preskripzioan, osasun publikoko sisteman, batez ere 40 urtetik beherako emakumeen artean. Emaitza horiekin bat etorriz, Kanadan eginiko ikerketa baten arabera, 2020ko irailetik abendura bitarteko pandemia garaian, osasun mentalaren autopertzepzioa okerragoa izan zen emakumeen artean gizonen artean baino. Gainera, ildo beretik jarraituta, egile batzuek egiaztatu dute antidepresiboen kontsumoaren gorakada emakume gazteen artean, pandemia hasi zenetik. Azterlanaren egileek nabarmendu dutenez, “pandemian emakume gazteek ongizate emozionalean pairatutako inpaktu handiagoa izan liteke zaintzailearen rolaren ondorio, prebalenteagoa andrazkoen artean, eta osasun sektoreko zaintza zereginen feminizazioaren ondorio, karga emozional handiagoa dakartelako”. Frantzian ere antzeko emaitzak izan dituzte: antidepresiboen preskripzioen gorakada pandemian emakumeen artean, pandemia aurreko aldiarekin alderatuta.

Pandemia osteko kontsumoa

Dena dela, harrigarria bada ere, COVID-19aren pandemia neurri handi batean atzean utzi ondoren, antidepresiboen preskripzio berriak aztertuta, ikusi da adin talde guztietako gizonek eta emakumeek (20 urtetik beherako gizonak izan ezik) sintoma depresibo berrien intzidentzia handiagoa izan dutela, nahiz eta orain osasun sistemetarako sarbidea bermatuta egon edo, gutxienez, pandemian baino normalizatuagoa egon. Egileen hitzetan, “analisiak detektatu du pandemiaren epe luzerako inpaktu handiagoa biztanleriaren osasun emozionalean, hainbat faktoreren ondorioz. Mugitzeko mugak leundu baziren ere, litekeena da herritar gehienek nozitu zuten bakartasun sozial luzeak ondorio iraunkorrak eragin izana pertsonek elkarreragiteko duten moduan eta besteekin konektatuta sentitzeko eran. Gainera, pandemiaren inpaktu ekonomikoak (hala nola lana galtzea edo finantza segurtasunik eza) jarraitzen du eragiten pertsona askoren osasun mentalean”.

Bestetik, ikertzaileek gaineratu dutenez, "pandemian etengabeko estres egoeran egon izana izan liteke epe luzera biztanleriak nozitutako sintoma depresiboen intzidentzia handiago horren arrazoi nagusietako bat. Kasu askotan, gertukoen heriotzagatiko doluak edo pandemia garaian eguneroko bizitzan izandako gorabehera handiek eragotzi egiten dute normaltasunera itzultzea, eta epe luzera osasun mentalean eragiten jarraitzen dute”.

Azterlanaren mugei dagokienez, egileek nabarmendu dute antidepresiboen preskripzio berriak ez zaizkiela egiten bakarrik sintoma depresiboak dituzten pazienteei, eta farmako horiek agintzen direla ere beste indikazio batzuetan; hala nola antsietatean, insomnioan edo min kronikoan.

Beraz, kontuan izanik pandemian metatutako esperientzia, terapia farmakologikoak eta ez-farmakologikoak jarri behar dira herritar guztien eskura, depresioaren intzidentzia handitzea prebenitzeko, etorkizunean antzeko egoera bat izanez gero. Gainera, egoera horietan, arreta handiagoa eskaini behar zaie adin talde jakin batzuei, batez ere 40 urtetik beherako emakumeei, ikusi delako talde bereziki sentikorra dela.